Ïðî÷èòàíèé :  886
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÂÀÍÄÅß
Ëþ Ìàðòèíîâñüê³é
Òî íå ñîíöå çàòð³ïàëî êðèëàìè
² óïàëî â ï³ñîê çîëîòèé…
Ãåé, ³ ïðàâäó ñêàçàòè íåñèëà ì³,
À çáðåõàòè…
À òè…
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
²
Íà çîð³ ïðîêðè÷àëè êîãóòè…
Íà çîð³ ïðîñêàêàëè ìè.
Íà ï³äìî…
íà ï³äìî…
íà ï³äìîãó éòè!
Êîíþ ì³é, êîíþ!
Ñòðåìè!..
Íà çîð³ äåñü êðè÷àëè, íèêàëè
² ñì³ÿëè…
Î, ãåé, ìîâ÷³òü!
Òàì äåñü ñîíöå, ïðîêîëîòå ï³êàìè,
Óìèðຠíà ñèí³ì ìå÷³.
Îé, íå ñîíöå æ òî! — ñåðöå ïòèöåþ!
² íå êðèê òî — ÷à¿íå “êèãè”…
Êîíþ ì³é, — êàïîòèòü êð³âàâèöåþ,
Êàïîòèòü íà õîëîäí³ ñí³ãè…
Òî âîíà — ï³ä’ÿðåìíà, ðîçï’ÿòà —
Òî ëþáîâ,
Ìîÿ ïåðøà ëþáîâ…
Ãåé, ìîâ÷³òü òàì, êîãî íå ïðèï’ÿòî!
Äðóç³, àãîâ!!
Ïîïåðåäó â³äòÿò³ àðòåð³¿,
À ïîçàäó:
ëèïêà ³ìëà.
Ìî¿ äðóç³, ³ äèê³ ïðåð³¿,
É ñèí³é ï³ò ç íåæèâîãî ÷îëà…
ª áåçóìí³ ³ º çàïëàêàí³,
Àëå òî íå çà ñâ³é æèâ³ò, —
Íàì ðâó÷êî ñòðàøíîþ àòàêîþ
Ïåðåêèíóòè á íàâçíàê ñâ³ò.
Ïåðåêèíóòè ñâ³ò îáëóäëèâèé,
Ðîç³ðâàòè îáðîòü â³ê³â…
Ìè çàêîíí³ ñòâîð³ííÿ, ëþäè ìè!
Õî÷ íå ëþäè ó íàñ áàòüêè.
Ìè áåçóìí³ íà ãð³çí³é âèñòàâ³;
Áåç çàïðîñèí ïðèéøëè íà íþ…
Ïðîòè â ñ ³ õ — ò³ëüêè ñåðöå ðîçõðèñòàíå,
Ïðîòè êðèö³ — âñüîãî ëèø þíü.
ª ïðîõìóð³ ³ º çàïëàêàí³…
Àëå òî íå çà ñâ³é æèâ³ò. —
² â àòàêó!..
 àòàêó!..
Àòàêîþ
Ïåðåêèíóòè íàâçíàê ñâ³ò.
Ïîëàìàòè ìå÷³ ï’ÿòèðèöåþ
(Íå äëÿ ñëàâè, íå ðàäè çâèòÿã)
² ïîñòàâèòü íàä öåþ â ’ÿ ç í è ö å þ
Ìàëèíîâèé, êðèâàâèé ñòÿã.
 ñâîþ êðîâ éîãî ôàðáèòü áóäåìî.
Ç ñâî¿õ ñåðöü ñïëåòåìî â³íêè…
Ó àòàêó!!
 àòàêó!!
Ëþäè ìè.
Õî÷ íå ëþäè ó íàñ áàòüêè.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ïðèñÿãàëè íà ò³íü Ðåâàøåëüîâó, —
Òàê. Íåñ³òü, äîíåñóòü äî ê³íöÿ
ϳä ñòàðîþ áðóäíîþ øèíåëåþ
Íà ëþáîâ ³ íà ñìåðòü ñåðöÿ.
Ïîêëÿíëèñü íà ìîçîëü ïîðåïàíèé,
Ïîêëÿëèñü — òàê ðóøàéòå â ïóòü.
Ùîá þí³ñòü íà êîë³ð êðåïîâèé
Áåç âàãàííÿ çà íþõ îáåðíóòü.
Ùîá ïëàíåòà — ºäèíà ìàò³íêà
² ºäèíèé çàêîí — ëþáîâ!..
Îñá îöå â íàñ ìåòà îäíà ò³ëüêè,
Îñü äëÿ öüîãî þíàöüêà êðîâ.
×åðåç äóø³, êð³çü òåì³íü Êðåçîâó
Íóìî, ðàç! Íåïîê³ðíèé ì³é…
Òî ñòðóìèòü ¿¿ êðîâ ïî ëåçîâ³,
Òî ñëüîçèíà â êóòî÷êó â³é…
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Íà çîð³ ïðîêðè÷àè êîãóòè.
Íà çîð³ ïðîñêàêàëè ìè.
Íà ï³äìî…
Íà ï³äìî…
Íà ï³äìîãó éòè!
Êîíþ, ñòðåìè!..
²²
Ó øïèòàë³, îáìîòàíà ìàðëåþ,
Íà òîá³ — íå òâîÿ ãîëîâà…
Äåñü äàëåêî-äàëåêî àðì³ÿ
² òàê áëèçüêî —
ðîçáèòà áðîâà.
² çäàâàëèñü ÷óæèìè òåïåð ìè, —
ͳ ïðèâ³òó,
í³ ñë³ç,
í³ äóìîê
Òàì, äå î÷³ ÿñí³ëè îçåðàìè,
Òàì, äå áðîâè áóëè, ÿê øíóðîê.
Â÷îðà ùå,
äî ëàôåòó ïðèêîâàíà,
Äîëèâàþ÷è êðîâ’þ øîëîì,
Çà îñòàíí³é, çà á³é ðèçèêîâàíèé
Òð³ïîò³ëà áåçáðîâèì ÷îëîì.
Òð³ïîò³ëà… Ïðîñèëà ³ êëèêàëà…
Îá³öÿëà ë þ á î â ³ ï ð è â ³ ò:
“Áóäüòå ñ ì ³ ë è ì è!
Áóäüòå â å ë è ê è ì è!
Ó ï å ð å ä!!
À í à ç à ä — ³ ïîâ³ê!..”
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ïåëþñòêàìè îïàëè ç³â’ÿëåí³
Äîâ㳠⳿ äî ñåðöÿ íå â ëàä.
Äåñü ãîðÿòü áðè´àíòèíè çàïàëåí³…
Íàì ïîâ³ê íå ä³ñòàòèñü íàçàä.
Íå ä³ñòàòèñü…
Õîðîøà! Îìð³ÿíà! —
Ï å ð å ì î ã à!! Òè ÷óºø öå, Ëþ?!
ß ëþáëþ òåáå, äèìîì îâ³ÿíó,
² ø³ñòü ðàí íà òîá³ ëþáëþ.
Êàðàâàíîì ãð³ìëèâèì, îñÿÿíèì
Âèðóøàòè íàì â êðàé íîâèé…
À íàä êèì òà é íàä êèì æå òî çãðàÿìè
Âîðîíííÿ ïðèïàäà é øóìèòü?
Òî áóëà íå ëþáîâ — ïðåëþä³ÿ.
Îñü òåïåð ìè ä³éøëè äî ìåòè!..
Ãåé, í³êîëè Òâî¿ì ÿ íå áóäó,
ßê íå áóäåø ìîºþ ³ Òè.
² ÷óæ³, ³ äàëåê³ òåïåðà ìè…
ͳ ïðèâ³òó, í³ ñë³ç, í³ äóìîê.
Òàì, äå î÷³ ÿñí³ëè îçåðàìè,
Òàì, äå áðîâè áóëè, ÿê øíóðîê.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ïîºäíàëîñü ç ñòàðèì ñüîãîäíÿøíº:
(Íó, à ùî ÿ ñîá³ çðîáëþ?)
ß ëþáëþ òåáå þíó, ñîíÿøó
² ø³ñòü ðàí íà òîá³ ëþáëþ.
Ïàì’ÿòàþ: ïðîñèëà, êëèêàëà, —
Îá³öÿëà ëþáîâ ³ ïðèâ³ò…
Îñü òîãî ÿ æàäàííÿ íå âèêèíóâ
Ïåðåêèíóòè íàâçíàê ñâ³ò.
²²²
Äèêèé âèõîð… Êîðîãâè ³ øîëîìè…
×îðíèé ñòÿã… À çà íèì ãîëóáèé…
Òà ÷åðâîíèé íå çðàäèì í³êîëè ìè…
Íàâ³òü â öåé ñåìèêóòíèé á³é.
Êîëèâàºòüñÿ ñâ³ò ó à´îí³¿…
Ïîñï³øຠóìåðòè æèâèé…
Õòîñü ó ðàíè ñâî¿ æ íåçàãîºí³
ßòàãàí íàñòàâëÿº ñâ³é…
Õòî ñêàçàâ: ïåðåìîæåíî? Õòî-áî òî?!
Õòî ïî÷àòîê ïðèéíÿâ çà ê³íåöü?!
Íå îäíó ïåðåìîãó ÷îáîòîì
Ðîçäóøèëî îòå… êðèâ’ÿíå.
Õòî òóò ñâ³é ³ õòî âîðîã ³ äå ³òè, —
×è ïî çîðÿõ, à ÷è ïî øëèêàõ?..
Åõ, Âàíäåÿ,
Âàíäåÿ,
Âàíäåÿ òè
Ó ðóäèõ, ó áðóäíèõ ñ³ðÿêàõ!
Çàêðóòèëàñü áà´íåòîì ãîäîâàíà
(Áà÷ó, é äîñ³ âîíè ñòðåìëÿòü)…
Òâî¿ ä³òè áåç ë³êó ìîðäîâàí³
² ç´âàëòîâàíà òðè÷³ çåìëÿ.
Çàêðóòèëàñü â ïîæåæ³ áåç ïàì’ÿòè,
Ðîçãóáèëàñü ³ ùî… ³ êóäè…
À ÷è ñïðàâä³ íà ìîëîõà ç íàìè éòè,
À ÷è íàñ íà ðîæíî ïîñàäèòü.
Òà é íåäàðîì â³êàìè êðóòèëà íàñ.
Çàêðóòèëè â îñòàííþ ìèòü:
Ãåé, íàñóíóëà ì³öü íåîñèëåíà,
Ó ðåéòóçàõ íà íàñ ñòðåìèòü.
Òî íå ãóííè, íå ñêèòè, íå ïîëîâö³, —
Òî íîâèé “çîëîòèé Òàìåðëàí”…
Íà òâî¿õ íà ïîëÿõ, íà îêîëèöÿõ
Íàïîñ³ëè âîðîíè îðëà…
Òâî¿ ä³òè æèâèìè îáñêóáàí³,
À áàòüêè ïîçáóëèñÿ î÷åé…
Åõ, Âàíäåÿ,
Âàíäåÿ òè ðóáàíà
ϳä ÷óæèì ³ ãåðáîì, ³ ìå÷åì.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Äèêèé âèõîð. Êîðîãâè ³ øîëîìè…
×îðíèé ñòÿã, à çà íèì ãîëóáèé…
Òà ÷åðâîíèé íå çðàäèì í³êîëè ìè,
Íàâ³òü â öåé ñåìèêóòíèé á³é.
IV
² ïðîéøëè, ïðîíåñëè íå ïîäîëàí³
² âñòðîìèëè íà ÷îðí³ì øïèë³.
Íå îäèí íà êîë³íà îâîëåíèé,
Íå îäèí ïðèïàäàâ äî çåìë³!
“Ìè ï³äåì… Ìè ï³äåì… Ò³ëüêè äå ³òè?
² êîãî çà ëþáîâ ðîçñòð³ëÿòü?!”
Å-åõ… “Âàíäåÿ” òè —
Ñàìà ñì³ëà ³ áóéíà çåìëÿ.
V
Ñê³ëüêè íàñ ó öüîìó ñåìèêóòíüîìó
Ïîëîñêàëîñü â êðîâ³ ³ â ñëüîçàõ…
Îäèíèö³ ä³éøëè äî ìàéáóòíüîãî —
Òèñÿ÷³ íå âåðíóëèñü íàçàä.
Áî áóëà â íèõ ìåòà îäíà ò³ëüêî
² ºäèíèé ê³íå÷íèé øëÿõ:
Ùîá ïëàíåòà âñ³ì — ð³äíà ìàò³íêà,
Ùîá ëþáîâ — íà òâî¿õ ïîëÿõ…
Îñü çà öå, çà ëþáîâ ïîðåïàíó
Ñâîþ þíü — çëîòîï³íÿâó þíü —
Áåç âàãàííÿ íà êîë³ð êðåïîâèé,
Íà ê³ñòêè
îáåðíóëè çà íþ.
Íå áóëî, íå áóëî íåçàáóòíüîãî…
Õòî íàñïîä³ —
íå áóäå íàä…
Îäèíèö³ ä³éøëè äî ìàéáóòíüîãî,
Òèñÿ÷³ íå âåðíóëèñü íàçàä…
Õàé ³ ä å!.. Âîíà çíàº, äå ³òè.
Õàé íå ðîíèòü ñëüîçó ç î÷åé…
Åõ, Âàíäåÿ…
Âàíäåÿ…
Âàíäåÿ òè
ϳä ÷óæèì
³ ãåðáîì,
³ ìå÷åì.
1928.
|
|
