Ïðî÷èòàíèé :  7399
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÃÀÉÄÀÌÀÊÈ (×åðâîíèé áåíêåò)
Çàäçâîíèëè â óñ³ äçâîíè
Ïî âñ³é Óêðà¿í³;
Çàêðè÷àëè ãàéäàìàêè:
“Ãèíå øëÿõòà, ãèíå!
Ãèíå øëÿõòà! ïîãóëÿºì
Òà õìàðó íàãð³ºì!”
Çàéíÿëàñÿ Ñì³ëÿíùèíà,
Õìàðà ÷åðâîí³º.
À íàéïåðøà Ìåäâåä³âêà
Íåáî íàãð³âàº.
Ãîðèòü Ñì³ëà, Ñì³ëÿíùèíà
Êðîâ'þ ï³äïëèâàº.
Ãîðèòü Êîðñóíü, ãîðèòü Êàí³â,
×èãèðèí, ×åðêàñè;
×îðíèì øëÿõîì çàïàëàëî,
² êðîâ ïîëèëàñÿ
Àæ ó Âîëèíü. Ïî Ïîë³ññ³
¥îíòà áåíêåòóº,
À Çàë³çíÿê â Ñì³ëÿíùèí³
Äîìàõó ãàðòóº,
Ó ×åðêàñàõ, äå é ßðåìà
Ïðîáóº ñâÿ÷åíèé.
“Îòàê, îòàê! äîáðå, ä³òè,
Ìîðäóéòå ñêàæåíèõ!
Äîáðå, õëîïö³!” — íà áàçàð³
Çàë³çíÿê ãóêàº.
Êðóãîì ïåêëî; ãàéäàìàêè
Ïî ïåêëó ãóëÿþòü.
À ßðåìà — ñòðàøíî ãëÿíóòü
Ïî òðè, ïî ÷îòèðè
Òàê ³ êëàäå. “Äîáðå, ñèíó,
Ìàòåð³ ¿õ õèðÿ!
Ìîðäóé, ìîðäóé, â ðàþ áóäåø
Àáî åñàóëîì.
Ãóëÿé, ñèíó! íóòå, ä³òè!”
² ä³òè ìàéíóëè
Ïî ãîðèùàõ, ïî êîìîðàõ,
Ïî ëüîõàõ, óñþäè;
Âñ³õ óêëàëè, âñå çàáðàëè.
“Òåïåð, õëîïö³, áóäå!
Óòîìèëèñü, îäïî÷èíüòå”.
Óëèö³, áàçàðè
Êðèëèñü òðóïîì, ïëèëè êðîâ'þ.
“Ìàëî êëÿòèì êàðè!
Ùå ðàç òðåáà ïåðåìó÷èòü,
Ùîá íå ïîâñòàâàëè
Íåõðåùåí³, êëÿò³ äóø³”.
Íà áàçàð çáèðàëèñü
Ãàéäàìàêè. Éäå ßðåìà,
Çàë³çíÿê ãóêàº:
“×óºø, õëîï÷å? õîäè ñþäè!
Íå á³éñü, íå çëÿêàþ”.
“Íå áîþñÿ!” Çíÿâøè øàïêó,
Ñòàâ, ìîâ ïåðåä ïàíîì.
“³äê³ëÿ òè? õòî òè òàêèé?”
“ß, ïàíå, ç ³ëüøàíè”.
“Ç Â³ëüøàíî¿, äå òèòàðÿ
Ïñè çàìîðäóâàëè?”
“Äå? ÿêîãî?”
“Ó Â³ëüøàí³é;
² êàæóòü, ùî âêðàëè
Äî÷êó éîãî, êîëè çíàºø”.
“Äî÷êó, ó ³ëüøàí³é?”
“Ó òèòàðÿ, êîëè çíàâàâ”.
“Îêñàíî, Îêñàíî!” —
Ëåäâå âèìîâèâ ßðåìà
Òà é óïàâ äîäîëó.
“Åãå! îñü ùî… Øêîäà õëîïöÿ,
Ïðîâ³òðè, Ìèêîëî!”
Ïðîâ³òðèâñÿ. “Áàòüêó! áðàòå!
×îì ÿ íå ñòîðóêèé?
Äàéòå íîæà, äàéòå ñèëó,
Ìóêè ëÿõàì, ìóêè!
Ìóêè ñòðàøíî¿, ùîá ïåêëî
Òðÿñëîñÿ òà ìë³ëî!”
“Äîáðå, ñèíó, íîæ³ áóäóòü
Íà ñâÿòåº ä³ëî.
Õîä³ì ç íàìè ó Ëèñÿíêó
Íîæ³ ãàðòóâàòè!”
“Õîä³ì, õîä³ì, îòàìàíå,
Áàòüêó òè ì³é, áðàòå,
Ì³é ºäèíèé! Íà êðàé ñâ³òà
Ïîëå÷ó, äîñòàíó,
Ç ïåêëà âèðâó, îòàìàíå…
Íà êðàé ñâ³òà, ïàíå…
Íà êðàé ñâ³òà, òà íå íàéäó,
Íå íàéäó Îêñàíè!”
“Ìîæå, é íàéäåø. À ÿê òåáå
Çîâóòü? ÿ íå çíàþ”.
“ßðåìîþ”.
“À ïð³çâèùå?”
“Ïð³çâèùà íåìàº!”
“Õ³áà áàéñòðþê? Áåç ïð³çâèùà
Çàïèøè, Ìèêîëî,
Ó ðåºñòåð. Íåõàé áóäå —
Íåõàé áóäå Ãîëèé,
Òàê ³ ïèøè!”
“ͳ, ïîãàíî!”
“Íó, õ³áà Á³äîþ?”
“² öå íå òàê”.
“Ñòðèâàé ëèøåíü,
Ïèøè Ãàëàéäîþ”.
Çàïèñàëè.
“Íó, Ãàëàéäî,
Ïî¿äåì ãóëÿòè.
Íàéäåø äîëþ… à íå íàéäåø…
Ðóøàéòå, õëîï'ÿòà”.
² ßðåì³ äàëè êîíÿ
Çàéâîãî ç îáîçó.
Óñì³õíóâñÿ íà âîðîí³ì
Òà é çíîâó ó ñëüîçè.
Âè¿õàëè çà öàðèíó;
Ïàëàþòü ×åðêàñè…
“×è âñ³, ä³òè?”
“Óñ³, áàòüêó!”
“Ãàéäà!”
Ïðîñòÿãëàñÿ
Ïî ä³áðîâ³ ïîíàä Äí³ïðîì
Êîçàöüêà âàòàãà.
À çà íèìè êîáçàð Âîëîõ
Ïåðåâàãè-âàãè
Øêàíäèáàâ íà êîíèêó,
Êîçàêàì ñï³âàº:
“Ãàéäàìàêè, ãàéäàìàêè,
Çàë³çíÿê ãóëÿº”.
Ïî¿õàëè… à ×åðêàñè
Ïàëàþòü, ïàëàþòü.
Áàéäóæå, í³õòî é íå ãëÿíå.
Ñì³þòüñÿ òà ëàþòü
Êëÿòó øëÿõòó. Õòî áàëàêà,
Õòî êîáçàðÿ ñëóõà.
À Çàë³çíÿê ïîïåðåäó,
Íàøîðîøèâ óõà;
²äå ñîá³, ëþëüêó êóðèòü,
ͳêîìó í³ ñëîâà.
À çà íèì í³ìèé ßðåìà.
Çåëåíà ä³áðîâà,
² òåìíèé ãàé, ³ Äí³ïð äóæèé,
² âèñîê³ ãîðè,
Íåáî, çîð³, äîáðî, ëþäå
² ëþòåº ãîðå —
Âñå ïðîïàëî, âñå! í³÷îãî
Íå çíàº, íå áà÷èòü,
ßê óáèòèé. Òÿæêî éîìó,
Òÿæêî, à íå ïëà÷å.
ͳ, íå ïëà÷å: çì³ÿ ëþòà,
Æàäíà âèïèâàº
Éîãî ñëüîçè, äàâèòü äóøó,
Ñåðöå ðîçäèðàº.
“Îé âè, ñëüîçè, äð³áí³ ñëüîçè!
Âè çìèºòå ãîðå;
Çìèéòå éîãî… òÿæêî! íóäíî!
² ñèíüîãî ìîðÿ,
² Äí³ïðà, ùîá âèëèòü ëþòå,
² Äí³ïðà íå ñòàíå.
Çàíàïàñòèòü õ³áà äóøó?
Îêñàíî, Îêñàíî!
Äå òè, äå òè? ïîäèâèñÿ,
Ìîÿ òè ºäèíà,
Ïîäèâèñÿ íà ßðåìó.
Äå òè? Ìîæå, ãèíå,
Ìîæå, òÿæêî êëåíå äîëþ,
Êëåíå, óìèðàº
Àáî â ïàíà ó êàéäàíàõ
Ó ñêëåïó êîíàº.
Ìîæå, çãàäóº ßðåìó,
Çãàäóº ³ëüøàíó,
Êëè÷å ÷îãî: “Ñåðöå ìîº,
Îáí³ìè Îêñàíó!
Îáí³ìåìîñü, ì³é ñîêîëå!
Íàâ³êè çîì볺ì.
Íåõàé ëÿõè çíóùàþòüñÿ,
Íå ïî÷óºì!..” ³º,
³º â³òåð ç-çà Ëèìàíó,
Ãíå òîïîëþ â ïîë³,—
² ä³â÷èíà ïîõèëèòüñÿ,
Êóäè ãíå íåäîëÿ.
Ïîñóìóº, ïîæóðèòüñÿ,
Çàáóäå… ³, ìîæå…
Ó æóïàí³, ñàìà ïàí³;
À ëÿõ… áîæå, áîæå!
Êàðàé ïåêëîì ìîþ äóøó,
Âèëèé ìóêè ìîðå,
Ðîçáèé êàðó íàäî ìíîþ,
Òà íå òàêèì ãîðåì
Êàðàé ñåðöå: ðîç³ðâåòüñÿ,
Õî÷ áè áóëî êàìåíü.
Äîëå ìîÿ! ñåðöå ìîº!
Îêñàíî, Îêñàíî!
Äå òè ä³ëàñÿ-ïîä³ëàñü?”
² õëèíóëè ñëüîçè;
Äð³áí³-äð³áí³ ïîëèëèñÿ.
Äå âîíè âçÿëèñÿ!
À Çàë³çíÿê ãàéäàìàêàì
Êàæå îïèíèòèñü:
“Ó ë³ñ, õëîïö³! âæå ñâ³òàº,
² êîí³ ïðèñòàëè:
Ïîïàñåìî”,— ³ òèõåíüêî
Ó ë³ñ³ ñõîâàëèñü.
|
|
