Ïðî÷èòàíèé :  247
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÐÅÀÁ²Ë²ÒÎÂÀÍÈÉ
1.
Íå áóä³òü éîãî, ïàñòóøêè,—
Õàé ï³ä ÿâîðîì ñïî÷èâà.
 íüîãî â÷èëèñÿ íàø³ áàòüêè,
ßê ïîìíîæèòè äâà íà äâà.
Òåëåñêîïà ðîáèëè âîíè —
×è â³äíàéäåòüñÿ êðàé íåáåñàì?..
³í äîâ÷èâ ¿õ àæ äî â³éíè —
² â îêîïè âèðóøèâ ñàì.
Íå øòîâõàéòå éîãî, íå áóä³òü.
Áà÷, ñï’ÿí³ëà ñòàðà ãîëîâà.
Êðàùå ñ³íà éîìó ï³äêëàä³òü,
Áî é ç áàòüêàìè òàêå áóâà.
 íüîãî ð³äíèõ äàâíî íåìà.
Áóâ ñèíîê, òà ïðî öå íå òðå…
Ëèø íàä³éäå ëþòà çèìà,
Ò³òêà Ìîòðÿ éîãî áåðå.
Òÿæêî ñòîãíå â³í íà ïå÷³,
ßê íå âèïàäå ïåðâàêó.
² ëÿêຠÌîòðþ âíî÷³,
Ùî ïîâ³ñèòüñÿ íà ãàêó.
À äîáóäå ï³éëî áðèäêå —
Çíîâ ïðîêèíåòüñÿ ÷îðíà íóäüãà.
² òîä³ â³í ðîçêàæå òàêå,
Ùî é íà ñåðöå êàì³íü ëÿãà.
Ïëà÷óòü æàë³ñëèâ³ áàáè,
Òà é ìóæèê ñëüîçó íå ñïèíÿ.
Êàò ³ òîé áè çàïëàêàâ, ÿêáè
Ñàì öüîãî íå òâîðèâ ùîäíÿ.
2.
Õî÷ âîíà, ïðîêëÿòà, é ïå÷å,
Òà ñüîãîäí³ ì³é ñàáàíòóé.
Ñëóõàé. Ìîòðå…
Íàëèé ³ùå,
Ñâîãî â÷èòåëÿ ïî÷àñòóé.
Ùî æ. ïîëîí — öå òîá³ íå ìåä.
Äð³ò êîëþ÷èé íå äëÿ çóá³â.
Ç âèøêè ñòðî÷èòü ñë³ïèé êóëåìåò,
Çàðèâàþòü íàñ áåç ãðîá³â.
² ìåíå á, ìîæëèâî, îòàì
Ïåðåòåðëè íà òàá³ðíèé ïèë.
Òà ÿ â äóìö³ êðè÷àâ êàòàì:
Ìåðòâèé âèéäó ç âàøèõ ìîãèë!
Áî ó ìåíå ðîñòå ñèíîê.
À éîìó ïîòð³áíà çåìëÿ —
Òà çåìëÿ, äå êîæåí ðîñòîê
Î÷³ ðîñàìè çâåñåëÿ.
², çâè÷àéíî, íå ò³ëüêè ì³é —
Âñ³ âè, ä³òè, ìî¿, ìî¿…
Ìè, áåççáðîéí³, ï³øëè íà á³é
² ïðîðâàëèñü â í³÷í³ ãà¿.
Ïîìèðàëè â áîëîòí³é âîä³,
Çíåìàãàþ÷è â³ä ïîãîíü.
Ðâàëè ò³ëî â³â÷àðêè ðóä³,
Ïàðàáåëóì âëó÷àâ äî ñêðîíü.
À ïðîòå ÿ ïðîéøîâ äî ñâî¿õ,
² ìåíå ïðèéíÿëè, ìîâ áðàòè.
ßê òåïåð íå çâàëþñÿ ç í³ã,
Äî Áåðë³íà çóì³þ ä³éòè.
Áèëè ì³íè â îêîï÷èê íàø,
Âèáóõàëè ñåðåä ðîâ³â.
À óðàíö³ ó ñâ³é áë³íäàæ
Ìåíå ñë³ä÷èé íà äîïèò â³â.
Ïðîòè ìåíå â³í ìîëîäèé,
Òàê ñîá³, âóãðóâàòèé ñòðèãóí…
…Òà í³ õë³áà âæå, í³ âîäè —
Áî òåïåð ÿ í³ìåöüêèé øïèãóí!
Ñï³êñÿ â ñåðö³ áîëþ÷èé øîâ,
Ðâàëàñü â ïàì’ÿò³ ñâ³òëà íèòü.
Òà íåâæå æ ÿ ïåêëî ïðîéøîâ,
Ùîá íà ³íøå éîãî çì³íèòü?
Çíîâ íà âèøö³ ñòèð÷èòü êóëåìåò,
À äîâêîëà êîëþ÷èé äð³ò…
Å-å, äëÿ âàñ óæå íå ñåêðåò,
Ùî òî áóâ çà æàõëèâèé ñâ³ò!
³ñ³ì ðîê³â ïðîæèâ ÿ òàì,
Âæå é äåñÿòêó á ìåí³ ê³í÷àòü…
Àëå ñòàâ ÿ íà çëî êàòàì
Ùîñü íåçâè÷íå â ñîá³ ïîì³÷àòü.
3.
Ùîñü íåçâè÷íå…
Ìîòðå, íàëèé…
ß, çäàºòüñÿ, ï’ÿíèöåþ ñòàâ.
Òàê ÷è ñÿê, àëå ì³é ìàëèé
Íà òâî¿õ ðóêàõ âèðîñòàâ.
ß íå çíàâ, ùî Ìà𳿠íåìà,
Ùî âîíà ó ñèð³é çåìë³.
ß âò³øàâ ñåáå çàäàðìà:
Æäå íà ìåíå â ñâî¿ì ñåë³.
Òà é Ìèêîëêó ïîáà÷èòü õîò³â.
 íüîãî ëè÷êî òàêå ÿñíå!..
 íàéñòðàøí³øîìó ³ç ñâ³ò³â
Ìð³ÿ öÿ çáåðåãëà ìåíå…
ßêîñü â³â íàñ ñåðæàíò-êîíâî¿ð,
À íà âèøö³ ñîëäàò ñòîÿâ.
Éîãî äèâíèé ñêîðáîòíèé ç³ð
 ñåðö³ âèêëèêàâ ³íøó ÿâ.
Ïðèãàäàâñÿ Ìèêîëêà ì³é —
ßê â³í ìðóæèâ î÷³ ñóìí³,
Êîëè ìè âèðóøàëè â á³é
ϳä ñòàð³ êîçàöüê³ ï³ñí³.
Äåñÿòü ðîê³â éîìó áóëî —
Ïåðåéøîâ ó ÷åòâåðòèé êëàñ.
Ñòðîºì ðóøèëè çà ñåëî,
À Ìèêîëêà ïðîâîäèâ íàñ.
Ïîðó÷ ìàòåð³ íà ãîðáó
Äîâãî íàì çàäèâëÿâñÿ âñë³ä…
Íåäèòÿ÷ó éîãî æóðáó
ß íîñèâ äåñÿòü äîâãèõ ë³ò
Ñïîìèí òîé ó äóø³ ìèìîõ³òü
Âñå íàñòðî¿â íà ³íøèé ëàä.
Àäæå ÷àñ íå æäå, íå ñòî¿òü —
Âæå é Ìèêîëêà, ïåâíå, ñîëäàò.
² â³äòîä³ ì³é ñîí — íå ñîí
ß íà íàðè âàëèâñÿ ç í³ã —
² îäðàçó æ êð³çü ìîðîê çîí
 ñíîâèä³ííÿõ äî âèøêè á³ã.
Ïîñì³õàâñÿ ìåí³ ñîëäàò.
Ìîâáè òóò í³ ñìåðòåé, í³ á³ä.
Îñòîãèäëèé éîãî àâòîìàò
Ãåòü ëåò³â çà êîëþ÷èé äð³ò.
² âñòàâàëà íàä íàìè çîðÿ,
Ìîâáè êðèëà íàì âèäàâ Áîã —
×åðåç ãîðè. ë³ñè, ìîðÿ
Êðèëà ò³ íàñ âåëè îáîõ.
×åðâîí³ëî ñîíöå çäàëÿ,
Çàêëèêàëî â çàõìàðíó ñèíü.
² êðè÷àëè íåáî é çåìëÿ:
— Öå æ Ìèêîëà…
Òâ³é ð³äíèé ñèí!..
Ïðîêèäàëèñü ï³ä ðåéêè äçâ³í.
Êðèëà òàíóëè äåñü ââ³ ñí³.
Òà ÿ áà÷èâ, ÿ çíàâ, ùî â³í
Ïèëüíî â ñïèíó äèâèâñü ìåí³.
Ñòàíüñÿ òå, ùî ÿ æäàâ, õîò³â
Ìåí³ âîëþ äàðîâàíî çíîâ! —
Íà âåëèêèé ïîäèâ êàò³â,
ß á ³ç òàáîðó íå ï³øîâ.
ß áîÿâñü, ùî ïîìðå ìåòà,
Ìð³ÿì ïðèéäå ëèõèé ê³íåöü,—
Áî çàãèíå îìàíà ñâÿòà,
Ëèø ³ì’ÿ íàçîâå áîºöü.
4.
Ðàíêè òàá³ðí³, íî÷³ ã³ðê³
Ó äóø³ íå ïðîñâ³òëþº ÷àñ.
Ëþäè, ëþäè! Õòî æ ìè òàê³?
Çâ³ðàì ñîðîìíî, ìàáóòü, çà íàñ.
Äîæèâàþ ñòàðå÷³ äí³,
Àëå äóìêà â ñåðöå ñòð³ëÿ:
ßê íàñ, ëþäè,— ñêàæ³òü ìåí³,—
Ùå òðèìຠñâÿòà çåìëÿ?..
Ðàíîê òîé íå çàáóäó ïîâ³ê,
Öå áóëî â³ä÷óâàííÿ ñêðóò:
Ìîâáè äíÿì ñâî¿ì ÷îðíèé ë³ê
Çíîâ ïî÷àòè ÿ ìóñèâ òóò.
Ùîñü ó ãðóäÿõ ñìîêòàëî ìåíå,
Ãí³ò íà ñåðö³ òÿæêèé ëåæàâ.
Îñîðóæíå æèòòÿ çåìíå
ß çà êàðó ñòðàøíó ââàæàâ.
Áóâ ÿ, ìàáóòü, ñõîæèé íà ïåíü
Ùî íå çäàòíèé óæå äî æèòòÿ…
², ÿê çàâøå, ìåíå â òîé äåíü
Çíîâ íå çðàäèëî ïåðåä÷óòòÿ.
Íàñ âåëè ïîâç êîëþ÷èé äð³ò,—
Ïðÿìî éäè, àí³ êðîêó âá³ê.
Î, íà âèøêó ìåí³ á íå ñë³ä
Êèäàòü îêîì ç-ï³ä ïóõëèõ â³ê!
Òà ÿ ãëÿíóâ òóäè é ï³çíàâ
гäí³ î÷³, âîëîã³ â³ä ìóê:
Õëîïåöü í³áè ç âèøêè ï³ðíàâ,
Âíèç â³äêèíóâøè êèñò³ ðóê.
² òîä³ ÿ óìèòü çáàãíóâ:
Íå çáðåõàâ ìåí³ â³ùèé ñîí.
— Òà-òó! Òà-òó! — çîéê ðîç³òíóâ
Ìåðòâó òèøó òàá³ðíèõ çîí.
Ñïåðøó ðàä³ñòü ³ òîðæåñòâî,
Ïîò³ì äóì â³ä÷àéäóøíèé ð³é.
Æàõîì ñïîâíèëîñÿ ºñòâî:
Ùî òè ðîáèø, õëîï÷èêó ì³é?..
Äå æ, Ìèêîëî, òâ³é àâòîìàò?
Íå êðè÷è.
Ïîñòðèâàé.
Ñïèíèñü!..
Òà í³÷îãî íå ÷óâ ñîëäàò —
³í ñòîãíàâ ³ ñïîâçàâ óíèç.
³í ñïîâçàâ íà ³ðæàâèé äð³ò,
³í íà íüîãî óïàâ ãðóäüìè…
Ëþäè, ëþäñòâî… Æîðñòîêèé ð³ä!
Ùî òè ðîáèø ç ñâî¿ìè ä³òüìè?..
Ðîçñòð³ëÿëè…
Çà ùî, ñêàæ³òü?..
Òèì ñìåðòÿì íå ê³íåöü ³ùå…
Ëþäè, âóçëèêà çàâ’ÿæ³òü,—
Õàé òà çãàäêà ñîâ³ñòü ïå÷å.
À ÿêùî ó íåïåâí³é õîä³
Ïàì’ÿòü çãóáèòå ñåðåä ï³òüìè,
Òî ÷è çìîæåòå âè òîä³
Íàçèâàòè ñåáå ëþäüìè?..
5.
Íå áóä³òü éîãî, ïàñòóøêè…
Ò³òêà Ìîòðÿ ïî íüîãî éäå.
Âîíà â õàò³ íà ïîäóøêè
Ñïàòè ï’ÿíîãî ïîêëàäå.
³ä³ñïàâøèñü, â³í âèéäå â äâ³ð,
Ïîïðÿìóº â ñòàðèé îêîï
² ç òðèíîãà íàö³ëèòü äî ç³ð
Ñàìîðîáíèé ñâ³é òåëåñêîï.
Ïîìàõຠäî ïàñòóøê³â:
Ãåé, ï³äõîäüòå ñþäè ìåðù³é.
Òàê â³í êëèêàâ ¿õí³õ áàòüê³â
 äàâí³é ìîëîäîñò³ ñâî¿é.
Òåëåñêîïà, õëîï÷å, íå çðóø,
Öå — Þï³òåð…
Îòîæ çàòÿì:
ª òàì òå, ùî äî íàøèõ äóø
Óâ³éøîâøè, çâåòüñÿ æèòòÿì.
Ãëÿíå Ìîòðÿ: ÷îãî á âîíî
Òàê äðèæèòü ó ñòàðîãî ðóêà?
Ìîæå, â÷èòåëü óæå äàâíî
Íà Þï³òåð³ ñèíà øóêà?
×è, ìîæëèâî, â³ðèòü: ñâîãî
Ëþäè ùàñòÿ òàì äîñÿãëè?..
0é, íå äàé âàì, Áîæå, òîãî,
Ùî çåìëÿíè ïåðåæèëè!
ßê çåìíèé çàïîâ³ò âåëèòü
² íàâ÷ຠïðàäàâí³é ÷àñ,
Êðîâ³ áëèæíüîãî á³éòåñü ïðîëèòü.
Áî ïðîêëÿòòÿ âïàäå íà âàñ.
² â³äòîä³ ÷åðåç â³êè
Âàì ïî êðîâ³ áðåñòè é áðåñòè…
Äîáð³ õëîïö³ — îò³ ïàñòóøêè.
Àëå çâ³äêè æ áåðóòüñÿ êàòè?
|
|
